مرور نظام مند (Systematic Review) و متاآنالیز (Meta-Analysis) بررسی بیومارکرهای مرتبط با آهن در آرتریت روماتوئید

خلاصه ضرورت اجرای طرح

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری مزمن التهابی خودایمنی است که با التهاب مفصل، خشکی، تورم و درد در مفاصل به صورت قرینه تظاهر می­یابد. این بیماری التهابی با میزان نسبتا بالای مرگ و میر زودرس و عوارض همراه است. آرتریت روماتوئید باعث تغییرات در غلظت پروتئین‌های پلاسما می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند منجر به تخریب مفاصل و ناتوانی شود. عوارض این بیماری کیفیت زندگی بیماران را کاهش داده و خطر مرگ ناشی از بیماری را افزایش می‌دهد. برای بهبود تشخیص و مدیریت RA، دانشمندان به دنبال بیومارکرهایی برای تشخیص زودتر و ارزیابی شدت بیماری هستند. پروتئین‌های فاز حاد نقش مهمی در فرآیند التهابی دارند، اما اکثر پروتئین­های فاز حاد شایع مانند ESR و CRP به عنوان بیومارکر اختصاصی RA در نظر گرفته نمی‌شوند. فریتین (Ferritin) که پروتئینی با وزن مولکولی بالا و حاوی آهن است و به عنوان یک کمپلکس ذخیره‌کننده آهن عمل می‌کند و همچنین هپسیدین (Hepcidin) که یک پپتید مشتق از کبد با خواص ضدمیکروبی است، از پروتئین­های فاز حاد مثبت هستند و بیان آنها در التهاب افزایش می­یابد. از طرفی ترانسفرین (Transferrin) که یک گلیکوپروتئین پلاسمای خون است که نقش محوری در متابولیسم آهن دارد و وظیفه انتقال یون فریک را بر عهده دارد، یک پروتئین فاز حاد منفی است. این مطالعه قصد دارد مروری سیستماتیک و متاآنالیزی انجام داده تا شواهد موجود درباره سطح سرمی فریتین، هپسیدین و ترانسفرین در بیماران RA را بررسی کند. هدف این مطالعه حمایت از تحقیقات آینده درباره بررسی سطح سرمی فریتین، هپسیدین و ترانسفرین به عنوان بیومارکر اولیه برای بیماری RA است.

خلاصه روش اجـرای طرح

استراتژی جستجو

این مرور سیستماتیک و متاآنالیز مطابق با استانداردهای PRISMA 2020 انجام شده است. چهار پایگاه داده بین‌المللی شامل PubMed، Embase، Scopus، و Web of Science برای جستجوی جامع واژه‌های کلیدی مرتبط با “Rheumatoid arthritis”،  “Ferritin”، “Transferrin” و “Hepcidin” استفاده خواهد شد.

معیارهای ورود و خروج برای غربالگری مطالعات

مطالعات باید 1) سطح فریتین، ترنسفرین و یا هپسیدین در سرم/پلاسما در افراد مبتلا به RA و گروه‌های کنترل، 2) نقش تشخیصی فریتین، ترنسفرین و یا هپسیدین در RA، و 3) ارتباط بین سطح ترنسفرین، فریتین و یا هپسیدین و پیش‌بینی RA را بررسی کنند. مقالات غیرانگلیسی، مقالات غیراصلی، مرورها، گزارش‌های موردی و خلاصه مقالات کنفرانس از مطالعه خارج می‌شوند.

انتخاب و استخراج داده‌ها

تمام نتایج جستجو به نرم‌افزار EndNote 20 وارد می‌شوند. نتایج تکراری حذف و دو نفر بازبین مستقل مطالعات را براساس عناوین/چکیده‌ها بررسی می‌کنند. سپس متن‌های کامل برای یافتن مطالعات مطابق با معیارها بررسی می‌شوند. داده‌ها در یک صفحه اکسل پیش‌تعریف شده استخراج می‌شوند.

ارزیابی کیفی مطالعات

ریسک انحراف با استفاده از "مقیاس ارزیابی کیفیت نیوکاسل-اوتاوا" (NOS) ارزیابی می‌شود. سه حوزه اصلی شامل نتیجه، انتخاب و مقایسه‌پذیری است. مطالعات بر اساس امتیاز NOS به چهار دسته ارزیابی می‌شوند.

تحلیل آماری

تمام تحلیل‌ها در نرم‌افزار R انجام می‌شود. متاآنالیز برای مقایسه سطح‌های بیومارکرهای مرتبط با آهن بین افراد مبتلا به RA و افراد سالم با استفاده از روش REML انجام می‌شود. اختلافات بین مطالعات با استفاده از آزمون I-square ارزیابی و دسته‌بندی می‌شود. متاآنالیز چند متغیره برای بررسی علل اختلافات انجام و تجزیه و تحلیل حساسیت با روش "leave-one-out" انجام می‌شود. آزمون آماری Egger’s برای تجزیه و تحلیل سوگیری انتشار استفاده می‌شود.

مجری طرح: آقای دکتر مهدی محمودی